Dywersyfikacja upraw
Produkcja rolnicza jest nieodzownym elementem krajobrazu i jednÄ… z podstawowych gaÅ‚Ä™zi gospodarki. CaÅ‚kowita powierzchnia użytków rolnych w Polsce wynosi ok. 15 mln ha, co stanowi prawie poÅ‚owÄ™ powierzchni naszego kraju. Obserwowana w ostatnich dekadach specjalizacja i rozwój rolnictwa nie pozostajÄ… bez wpÅ‚ywu na otaczajÄ…cÄ… nas przyrodÄ™.
W dużych gospodarstwach rolnych, które odpowiedzialne sÄ… produkcjÄ™ towarowÄ…, obserwuje siÄ™ coraz częściej specjalizacjÄ™ w prowadzonej uprawie, polegajÄ…cÄ… bardzo czÄ™sto na uprawie roÅ›lin w pÅ‚odozmianie uproszczonym, a w skrajnym przypadku w monokulturze. Specjalizacja taka oczywiÅ›cie ma swoje uzasadnienie w wielu aspektach, jak dochodowość produkcji, maksymalizacja potencjaÅ‚u produkcyjnego roÅ›lin i stanowiska, wykorzystanie najnowoczeÅ›niejszych Å›rodków produkcji dedykowanych konkretnym uprawom. Jak to najczęściej bywa, takie dziaÅ‚ania nie pozostajÄ… jednak obojÄ™tne w stosunku do krajobrazu rolniczego. W przypadku uproszczonych pÅ‚odozmianów i monokultur najczęściej wspomina siÄ™ o degradacji życia mikrobiologicznego, wyczerpaniu skÅ‚adników pokarmowych, spadku zawartoÅ›ci materii organicznej, czy zwiÄ™kszonej presji ze strony agrofagów.
W celu zapobiegania niekorzystnym zmianom w Å›rodowisku rolniczym od 2015 roku do programu przyznawania dopÅ‚at bezpoÅ›rednich wprowadzone zostaÅ‚y nowe kryteria dotyczÄ…ce praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i Å›rodowiska, okreÅ›lane czÄ™sto jako tzw. „zazielenienie”. Rolnicy którzy w swoich gospodarstwach stosujÄ… dywersyfikacjÄ™ upraw, utrzymujÄ… trwaÅ‚e użytki zielone (TUZ) oraz zachowujÄ… obszary proekologiczne (EFA) otrzymajÄ… pÅ‚atnoÅ›ci z tytuÅ‚u zazielenienia.
Dywersyfikacja upraw polega na obowiÄ…zkowym wprowadzeniu do pÅ‚odozmianu, w zależnoÅ›ci od powierzchni gospodarstwa, kilku rodzajów upraw, które w okresie od 15 maja do 15 lipca powinny znajdować siÄ™ na polu (termin ten może jednak ulec zmianie na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa, zmiany należy monitorować na portalach i w prasie branżowej, np. w 2017 roku termin ten zostaÅ‚ przesuniÄ™ty od 1 czerwca do 31 lipca). Wprowadzenie co najmniej dwóch upraw w pÅ‚odozmianie dotyczy gospodarstw powyżej 10 ha gruntów ornych i w zależnoÅ›ci od powierzchni wyróżniamy 2 grupy:
- Od 10 do 30 ha gruntów ornych – wymagane sÄ… minimum 2 różne uprawy na gruntach ornych, w tym jedna uprawa gÅ‚ówna nie powinna zajmować wiÄ™cej niż 75% gruntów ornych.
- Powyżej 30 ha gruntów ornych - wymagane sÄ… minimum 3 uprawy na gruntach ornych; w tym jedna uprawa gÅ‚ówna nie może zajmować wiÄ™cej niż 75% gruntów ornych, a dwie uprawy gÅ‚ówne Å‚Ä…cznie nie mogÄ… zajmować wiÄ™cej niż 95% gruntów ornych.
Wszystkie odstępstwa od powyższej zasady przedstawione zostały w Artykule 44 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.
W myśl Rozporządzenia 1307/2013 za uprawę uznaje się:
- rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw,
- gatunek z rodzin kapustowatych, psiankowatych i dyniowatych, grunt ugorowany,
- trawa lub inne rośliny zielne (z przeznaczeniem na paszę).
Z punktu widzenia producenta rolnego ważny jest również fakt, że forma ozima i jara tego samego rodzaju uznawane sÄ… w tym przypadku za odrÄ™bne uprawy.
