Wiosenna ochrona herbicydowa w zbożach

W Polsce wciąż ponad trzy czwarte wartoÅ›ci rynku herbicydów zbożowych stanowiÄ… produkty stosowane wiosnÄ…. Spadek powierzchni upraw zbóż jarych i dÅ‚uższa jesieÅ„ powodujÄ…, że naturalnie zwiÄ™ksza siÄ™ powierzchnia upraw z jesiennÄ… aplikacjÄ… herbicydów, jednak gÅ‚ówny nurt pozostaje niezmienny. O takim stanie rzeczy decyduje kilka czynników.

Naturalne uwarunkowanie

Przez dÅ‚ugie lata walki z chwastami termin wiosennego odchwaszczania zostaÅ‚ opanowany do perfekcji. Ani dobór preparatu, ani wybór terminu zabiegu nie nastrÄ™czajÄ… kÅ‚opotów. DoÅ›wiadczenie i duża znajomość wiosennych herbicydów pozwalajÄ… na zastosowanie gwarantujÄ…ce skuteczność i selektywność. Tradycja wiosennych aplikacji na dobre wpisaÅ‚a siÄ™ w technologiÄ™ produkcji. PrzyczynÄ… tego stanu rzeczy byÅ‚y i sÄ… naturalne uwarunkowania, odmienne od panujÄ…cych w krajach Europy Zachodniej. WiÄ™ksza presja gatunków dwuliÅ›ciennych w stosunku do jednoliÅ›ciennych, tylko lokalne zasiedlenie wyczyÅ„cem, duży udziaÅ‚ zbóż jarych w pÅ‚odozmianie, mniejsze zużycie Å›rodków ochrony roÅ›lin na jednostkÄ™ powierzchni, gÄ™ste wysiewy zbóż ograniczajÄ…ce rozwój chwastów to gÅ‚ówne różnice i przyczyny dominacji wiosennych terminów odchwaszczania w Polsce.

Nieprzewidywalna pogoda

Coraz częściej mamy do czynienia z „polskÄ… zÅ‚otÄ… jesieniÄ…”. Jednak wciąż nasz klimat jest okreÅ›lany jako przejÅ›ciowy – pomiÄ™dzy ciepÅ‚ym, morskim klimatem zachodniej Europy, a kontynentalnym obejmujÄ…cym UkrainÄ™ i RosjÄ™. Nad PolskÄ… Å›cierajÄ… siÄ™ wilgotne masy powietrza znad Atlantyku z bardzo suchymi znad kontynentu. Powoduje to dużą zmienność pogody.

Wciąż zdarzajÄ… siÄ™ lata, w których warunki pogodowe w okresie jesiennym uniemożliwiajÄ… wykonanie zabiegu. W ostatnim dziesiÄ™cioleciu przynajmniej w trzech sezonach warunki pogodowe uniemożliwiaÅ‚y wykonanie zabiegów jesiennych. PrzyczyniÅ‚y siÄ™ do tego susze opóźniajÄ…ce wschody, kumulacja opadów, a nawet zalegajÄ…cy na polach Å›nieg. PojawiajÄ…ce siÄ™ w Polsce raz na jakiÅ› czas mroźne zimy wyrzÄ…dzajÄ… straty w oziminach. Bezpieczne podejÅ›cie do inwestycji skÅ‚ania do przynajmniej częściowego stosowania herbicydów wiosnÄ…. Po sezonach z ekstremalnymi wymarzniÄ™ciami ozimin przez kilka kolejnych lat rolnicy bardzo ostrożnie podchodzÄ… do inwestowania w jesienne kompleksowe zabiegi herbicydowe.

Późne zasiewy

Wiosenne odchwaszczanie jest alternatywÄ… dla jesiennych aplikacji herbicydowych na późno zakÅ‚adanych plantacjach. WydÅ‚użajÄ…cy siÄ™ okres wegetacji i skrócenie okresu bezprzymrozkowego o ok. 20 dni doprowadziÅ‚o do sytuacji, w której po uprawie kukurydzy na ziarno, buraków, miÄ™dzyplonów Å›cierniskowych czy późnych ziemniaków, można pokusić siÄ™ o wysiew formy ozimej zbóż. W zasiewach z koÅ„ca października czy z listopada, oziminy wchodzÄ… w okres spoczynku zimowego w fazie szpilki lub jednego liÅ›cia. Krótki dzieÅ„ i brak konkurencji ze strony roÅ›liny uprawnej przenosi wschody chwastów na wiosnÄ™. Sukces jesiennego odchwaszczania zależy wtedy od jakoÅ›ci aplikacji i dÅ‚ugoÅ›ci dziaÅ‚ania herbicydu. Ryzyko bÅ‚Ä™dów w przygotowaniu odpowiedniej mieszaniny i wyboru wÅ‚aÅ›ciwych warunków do przeprowadzenia zabiegu jest na tyle duże, że przesuniÄ™cia zabiegu herbicydowego na wiosnÄ™ jest jak najbardziej uzasadnione.

Gatunki trudne i presja chwastów w ogniwie zmianowania

Wspomniano już, że w naszej dÅ‚ugoÅ›ci i szerokoÅ›ci geograficznej wciąż dominujÄ…cymi gatunkami pod wzglÄ™dem konkurencyjnoÅ›ci dla roÅ›liny uprawnej sÄ… chwasty dwuliÅ›cienne. Coraz wiÄ™ksze restrykcje w rejestracji herbicydów jesiennych powodujÄ…, że powstajÄ… luki w spektrum zwalczanych chwastów. Część rozwiÄ…zaÅ„ jest zaledwie Å›rednio skuteczna w zwalczaniu chabra, inna grupa produktów nie zwalcza na odpowiednim poziomie przetaczników i maków lub przytulii czepnej. W technologiach nastawionych na ekonomiÄ™ w przypadku siedlisk zasiedlonych trudnymi do zwalczenia chwastami dwuliÅ›ciennymi wykonuje siÄ™ zabiegi sekwencyjne. Jesienna aplikacja herbicydu ma zredukować liczebność chwastów jednoliÅ›ciennych i wyhamować nadmierny rozwój chwastów dwuliÅ›ciennych. DokoÅ„czenia dzieÅ‚a dokonuje siÄ™ przy użyciu wiosennego herbicydu o wÅ‚aÅ›ciwym spektrum dziaÅ‚ania. Na polach zasiedlonych przytuliÄ… czepnÄ…, chabrem czy makami od poczÄ…tku wkalkulowuje siÄ™ zabieg wiosenny nastawiony na zwalczanie wymienionych gatunków. Pozwala to na stosowanie rozsÄ…dnych dawek herbicydów jesiennych, a co za tym idzie utrzymania odpowiedniej selektywnoÅ›ci.

Åšwiadome przesuniÄ™cie terminu odchwaszczania pozwala na wiosenne wschody i zniszczenie wielu gatunków, takich jak chociażby komosa, żóÅ‚tlica, rdesty, rzodkiew, gorczyca i wiele innych. W konsekwencji zredukowaniu ulega bank nasion chwastów trudnych do zwalczenia w innych uprawach niż zboża. Jest to wiÄ™c strategia dÅ‚ugotrwaÅ‚ego, ukierunkowanego na dany gatunek dziaÅ‚ania, pozwalajÄ…ca na redukcjÄ™ jego populacji w dÅ‚uższej perspektywie czasowej.

Uprawa roli

Wprowadzanie systemów uprawy powodujÄ…cych zaniechanie odwracania gleby zmienia tempo wschodów chwastów. W systemach orkowych bÅ‚ysk Å›wietlny prowadzi do masowego, skomasowanego w czasie procesu wschodów. W systemach bezpÅ‚użnych chwasty kieÅ‚kujÄ… z różnych gÅ‚Ä™bokoÅ›ci, co wydÅ‚uża proces wschodu. RozciÄ…gniÄ™ty w czasie proces wymaga specjalnego podejÅ›cia. W przypadku wprowadzania technologii bezorkowej należy użyć silnych preparatów zabezpieczajÄ…cych przed wschodami lub poczekać na pojawienie siÄ™ wszystkich wschodów. Konieczna jest również wnikliwa lustracja plantacji w okresie pozimowym. PojawiajÄ…ce siÄ™ nowe wschody muszÄ… być bezwzglÄ™dnie zlikwidowane wiosennym zabiegiem korygujÄ…cym. PobÅ‚ażliwe podejÅ›cie do wtórnych wschodów wyczyÅ„ca polnego w uprawach uproszczonych doprowadziÅ‚o w krajach Europy Zachodniej do poważnych problemów agrotechnicznych. Efektem zaniedbaÅ„ jest pojawienie odpornoÅ›ci, z którym borykajÄ… siÄ™ rolnicy angielscy, francuscy czy niemieccy.

Jakość zabiegu jesiennego przy niedokÅ‚adnej uprawie roli wiąże siÄ™ ze sÅ‚abszÄ… skutecznoÅ›ciÄ… herbicydowÄ…. ZnajdujÄ…ce siÄ™ na powierzchni gleby bryÅ‚y utrudniajÄ… dotarcie cieczy roboczej do powierzchni gleby. Część bryÅ‚ rozpada siÄ™ pod wpÅ‚ywem warunków atmosferycznych, co również prowadzi do ponownych wschodów. Jeżeli siew przeprowadzony byÅ‚ w niedoprawionÄ… glebÄ™ powinien skutkować maksymalnym opóźnieniem terminu zabiegu.

PrzeciwdziaÅ‚anie odpornoÅ›ci chwastów

UbożejÄ…cy ze wzglÄ™dów ekonomicznych pÅ‚odozmian, uproszczenia w uprawie roli utrudniajÄ… proces regulacji zachwaszczenia. Jednostronna technologia poczÄ…tkowo prowadzi do kompensacji gatunku, czyli do masowego pojawienia siÄ™ na danym polu gatunków mniej wrażliwych na herbicyd lub grupÄ™ herbicydów. W dalszej kolejnoÅ›ci pojawia siÄ™ odporność chwastów, najpierw na substancjÄ™ aktywnÄ…, później na mechanizm dziaÅ‚ania. PodstawowÄ… aktywnoÅ›ciÄ… zapobiegajÄ…cÄ… powstawaniu kompensacji i odpornoÅ›ci jest wprowadzanie zmian w miejsca, gdzie jest to możliwe. Rotacja substancji herbicydowych jest pierwszym maÅ‚ym krokiem w zachowaniu równowagi biologicznej na polu. WiÄ™kszym krokiem we wÅ‚aÅ›ciwym kierunku jest zmiana technologii odchwaszczania, czyli stosowanie różnych mechanizmów dziaÅ‚ania i terminów aplikacji. Przynajmniej jednokrotne zastosowanie wiosennej regulacji zachwaszczenia w ogniwie zmianowania odsuwa problem odpornoÅ›ci.

Bezpieczeństwo w płodozmianie i glebowe

Wiele preparatów szczególnie wyróżniajÄ…cych siÄ™ dÅ‚ugotrwaÅ‚ym dziaÅ‚aniem pozostaje w glebie, sprawiajÄ…c problem w doborze roÅ›lin uprawianych nastÄ™pczo. Dotyczy to przede wszystkim pÅ‚odozmianów, w których po uprawie zbóż na stanowisku wysiewane sÄ… buraki, rzepak lub roÅ›liny warzywne. DobierajÄ…c herbicyd, należy zwrócić uwagÄ™ na możliwość zalegania pozostaÅ‚oÅ›ci i wpÅ‚yw na roÅ›liny nastÄ™pcze. Wiosenne herbicydy na chwasty dwuliÅ›cienne charakteryzujÄ… siÄ™ krótkim okresem zalegania i ograniczonym wpÅ‚ywem na nastÄ™pne uprawy. Rotacja substancji aktywnych i technologii odchwaszczania pozytywnie wpÅ‚ywa na Å›rodowisko glebowe. Unika siÄ™ kumulacji substancji aktywnych o dÅ‚uższym okresie rozpadu. W regulacji zachwaszczenia generalnie obowiÄ…zuje zasada, że im wczeÅ›niej zostanie usuniÄ™ta konkurencja chwastów, tym lepiej dla roÅ›liny uprawnej. Od każdej zasady obowiÄ…zujÄ… jednak wyjÄ…tki. Stosowanie siÄ™ do wymienionych powyżej zapewnia wyższe plony i utrzymanie w ryzach kosztów produkcji w dÅ‚ugotrwaÅ‚ym ujÄ™ciu.