Zapobieganie wyleganiu zbóż – jak i kiedy skutecznie skracać zboża przy użyciu regulatorów wzrostu
Wraz z pojawieniem siÄ™ nowych odmian zbóż roÅ›nie poziom plonowania. Wyższy potencjaÅ‚ pociÄ…ga z kolei za sobÄ… rozwój agrotechnologii, opartych na licznych zabiegach eliminujÄ…cych ryzyko strat spowodowanych niekorzystnym przebiegiem warunków pogodowych czy presjÄ… patogenów. NiestabilnoÅ›ci poziomów zbiorów, wywoÅ‚ane wyleganiem Å‚anu, od lat ograniczane sÄ… poprzez zastosowanie chemicznych preparatów.
DziaÅ‚anie regulatorów wzrostu należy jednak rozpatrzeć w szerszym aspekcie. W caÅ‚kowitym ujÄ™ciu, produkty tego typu, poza ksztaÅ‚towaniem roÅ›liny i Å‚anu, zmieniajÄ… przebieg i efektywnoÅ›ci procesów fizjologicznych.
Jakie sÄ… przyczyny wylegania?
Wyleganie stanowi najbardziej widoczny efekt bÅ‚Ä™dów agrotechnicznych. NajczÄ™stszÄ… przyczynÄ… procesu jest niekorzystny przebieg warunków pogodowych, takich jak nawalne deszcze czy silne wiatry oraz niedostateczne zwalczanie chorób podstawy źdźbÅ‚a. Na wystÄ…pienie niekorzystnych warunków atmosferycznych rolnik nie ma najmniejszego wpÅ‚ywu, jednak na zwalczanie chorób podstawy źdźbÅ‚a tak (artykuÅ‚ na temat strategii ochrony fungicydowej znajdziesz tutaj).
Można przyjąć, że najczÄ™stszym bÅ‚Ä™dem zwiÄ™kszajÄ…cym ryzyko wylegania jest prowadzenie zbyt zwartego Å‚anu. Na obsadÄ™ źdźbeÅ‚ wpÅ‚ywa nie tylko norma wysiewu – znaczenie majÄ… również typ odmiany, jej zdolność krzewienia, termin siewu i poziom nawożenia azotem. Obsada źdźbeÅ‚ powinna być monitorowana w czasie wegetacji. Wraz ze wzrostem Å‚anu dochodzi do redukcji nadmiernej iloÅ›ci źdźbeÅ‚ i naturalnej regulacji zagÄ™szczenia. Zbyt wysokie nawożenie azotowe zakÅ‚óca jednak ten proces, zwiÄ™kszajÄ…c ryzyko wylegania. Należy podkreÅ›lić, że przy obecnych technologiach produkcyjnych, kreowanych przez plantatorów i producentów nawozów na utrzymanie najwyższego poziomu plonowania, wykonanie regulacji wysokoÅ›ci Å‚anu jest zabiegiem koniecznym.
Najważniejsze przyczyny wylegania to:
- Warunki pogodowe: ulewne deszcze i silne wiatry
- Niewłaściwa ochrona fungicydowa we wczesnych fazach rozwojowych
- Prowadzenie zbyt zwartego Å‚anu
- Zbyt wysokie nawożenie azotowe
Straty plonu w wyniku wylegania skorelowane sÄ… z fazÄ…, w której zjawisko nastÄ…pi. Im wczeÅ›niej dojdzie do wyÅ‚ożenia plantacji, tym straty sÄ… wiÄ™ksze. Wyleganie tuż przed zbiorem jest mniej dotkliwe finansowo niż wyleganie w okresie strzelania w źdźbÅ‚o. WyjÄ…tek stanowi specyficzny rodzaj strat spowodowany również niestabilnoÅ›ciÄ… źdźbÅ‚a, polegajÄ…cy na wyÅ‚amywaniu ostatniego miÄ™dzywęźla – dokÅ‚osia. Do tego zjawiska najczęściej dochodzi w przypadku przerzedzonych Å‚anów i opóźnienia terminu zbioru. Najbardziej wrażliwe na ten rodzaj wylegania sÄ… jÄ™czmieÅ„ i pszenżyto, zwÅ‚aszcza odmiany typu pojedynczego kÅ‚osa, czyli takie, w których obsada źdźbeÅ‚ na metrze jest niższa, natomiast plon gÅ‚ównie budowany jest iloÅ›ciÄ… ziaren w kÅ‚osie i ich masÄ….
Jakie produkty chroniÄ… przed wyleganiem?
Na rynku istnieje liczna grupa produktów zawierajÄ…cych różne substancje regulujÄ…ce wzrost, przy czym najczęściej stosowanych jest pięć z nich. Wszystkie wpÅ‚ywajÄ… na ograniczenie syntezy hormonów wzrostu. DostÄ™pne na rynku regulatory różniÄ… siÄ™ szybkoÅ›ciÄ… dziaÅ‚ania, przeznaczeniem oraz wymaganiami co do warunków termicznych w czasie stosowania.
W ostatnich kilkunastu latach najwiÄ™kszym zainteresowaniem cieszyÅ‚y siÄ™ preparaty oparte na trineksapaku etylu. Regulatory wzrostu oparte na tej substancji – jak Windsar® 250 EC – to precyzyjne narzÄ™dzie, które może być stosowane w ochronie przed wyleganiem zarówno Å‚anów pszenicy, żyta, pszenżyta, jÄ™czmienia i owsa. Jest to o tyle ważne, że nie wszystkie dostÄ™pne na rynku regulatory wzrostu mogÄ… być stosowane w uprawie wszystkich gatunków. Stosowanie tylko niektórych z nich daje sÅ‚abe efekty w regulacji dÅ‚ugoÅ›ci źdźbÅ‚a jÄ™czmienia.
Produkt Windsar® 250 EC ze wzglÄ™du na formulacjÄ™ jest bardzo szybko pobierany przez roÅ›linÄ™ (liÅ›cie i źdźbÅ‚a) i natychmiast powoduje zatrzymanie wytwarzania giberelin, czyli hormonów wzrostu odpowiedzialnych za wydÅ‚użanie miÄ™dzywęźli. Szybkość dziaÅ‚ania sprawia, że może on być stosowany zapobiegawczo, tzn. zgodnie z ogólnie przyjÄ™tÄ… technologiÄ…. W przypadkach zwiÄ™kszonego zagrożenia może być stosowany jako produkt interwencyjny, ratujÄ…cy z opresji.
Kiedy stosować regulator wzrostu Windsar® 250 EC?
U roślin zbożowych intensywna produkcja giberelin, powodujących wzrost źdźbła na długość, indukowana jest wydłużającym się dniem i odpowiednią ilością światła docierającą do rośliny. Za widoczny znak zakończenia krzewienia i rozpoczęcia przyrostu źdźbła uznaje się odsunięcie zawiązka kłosa od węzła krzewienia na 1,5 cm, licząc od jego wierzchołka lub o 0,5 cm, licząc odległość od węzła krzewienia do nasady kłosa.
Jest to moment, w którym należy rozpocząć stosowanie regulatorów wzrostu. Przy wczesnym podaniu uzyskuje siÄ™ najwiÄ™ksze wzmocnienie podstawy źdźbÅ‚a. Odbywa siÄ™ to zgodnie z zasadÄ… dźwigni. Jeżeli źdźbÅ‚o wyobrazimy sobie jako ramiÄ™ dźwigni, to siÅ‚y wywoÅ‚ane dziaÅ‚aniem wiatru i deszczu oddziaÅ‚ujÄ… na wierzchoÅ‚ek źdźbÅ‚a, zaÅ› najwiÄ™ksze siÅ‚y grożące wyleganiu skupiajÄ… siÄ™ na pierwszym miÄ™dzywęźlu, a wiÄ™c na podstawie źdźbÅ‚a. Wzmocnienie tkanek mechanicznych w tym miejscu to gwarancja stabilnoÅ›ci roÅ›liny w caÅ‚ym okresie wegetacji. Stworzenie mocnej podstawy stanowi doskonaÅ‚e narzÄ™dzie redukujÄ…ce ryzyko wylegania.
PozostajÄ…c w obszarze nomenklatury fizycznej, we wczesnym stosowaniu regulatora nie uzyskuje siÄ™ maksymalnego skrócenia źdźbÅ‚a. Do wiÄ™kszych redukcji, a wiÄ™c i najwiÄ™kszego skróceniu ramienia dźwigni, dochodzi przy późniejszych aplikacjach regulatora wzrostu. Wynika to z różnic w dobowych przyrostach źdźbÅ‚a na dÅ‚ugość. We wczesnych fazach rozwojowych w kwietniu przyrosty dobowe sÄ… znacznie mniejsze niż w fazach liÅ›cia podflagowego i flagowego.
Zaaplikowany regulator wzrostu dziaÅ‚a najbardziej intensywnie zaraz po aplikacji. W miarÄ™ przebiegu wegetacji, dziaÅ‚anie hamujÄ…ce wzrost ustÄ™puje. UjmujÄ…c to w obrazowy sposób, jeżeli przyjmiemy, że rekomendowana dawka regulatora dziaÅ‚a okreÅ›lony czas (okoÅ‚o 3 -4 tygodni), to trafiajÄ…c na mniejsze przyrosty dobowe skrócenie źdźbÅ‚a bÄ™dzie sÅ‚absze. Jeżeli produkt zostanie zastosowany w okresie późniejszym, gdzie przyrosty dobowe sÄ… dużo wiÄ™ksze, należy spodziewać siÄ™ mocniejszej redukcji wysokoÅ›ci roÅ›liny.
Na pytanie, kiedy najlepiej jest zastosować produkt Windsar® 250 EC, odpowiedź brzmi: produkt można stosować od poczÄ…tku strzelania w źdźbÅ‚o aż do koÅ„ca fazy liÅ›cia flagowego. Najlepszym momentem na stosowanie produktu jest sam poczÄ…tek strzelania w źdźbÅ‚o, gdzie uzyskuje siÄ™ wzmocnienie tkanek źdźbÅ‚a w miejscu najbardziej wrażliwym na wyleganie.
W fazach późniejszych, we wszystkich zbożach produkt powinien być stosowany przy wzroÅ›cie ryzyka wylegania powodowanego utrzymujÄ…cym siÄ™ zbyt dużym zagÄ™szczeniem Å‚anu, lub zbyt wyroÅ›niÄ™tymi źdźbÅ‚ami. WyjÄ…tek od reguÅ‚y dotyczy zastosowaÅ„ w jÄ™czmieniu, zarówno w formie ozimej, jak i jarej, gdzie bardzo czÄ™sto dochodzi do opadania obÅ‚amanych kÅ‚osów. Regulacja w tym gatunku powinna odbywać siÄ™ przy dwóch zabiegach. Pierwsza aplikacja odpowiedzialna jest za wzmocnienie podstawy i utrzymanie w pionie caÅ‚ych roÅ›lin, druga zaÅ› za zwiÄ™kszenie przekroju i wzmocnienie dokÅ‚osia. Drugi zabieg musi być podany na tyle wczeÅ›nie, by oddziaÅ‚ywać na dokÅ‚osie podczas jego tworzenia.
Z terminem stosowania regulatora zwiÄ…zana jest jego dawka. W miarÄ™ opóźnienia aplikacji zaleca siÄ™ ograniczenie dawek. W czasie aplikacji w fazie liÅ›cia flagowego (na przykÅ‚ad w życie) dawka preparatu nie powinna przekraczać 150 – 200 gramów produktu. Najbardziej intensywne dziaÅ‚anie inhibicyjne nastÄ™puje zaraz po aplikacji regulatora Windsar® 250 EC. Aby jak najlepiej wykorzystać produkt, należy go stosować w czasie intensywnego wzrostu. W warunkach sÅ‚onecznej i ciepÅ‚ej pogody przyrosty sÄ… wiÄ™ksze niż w warunkach chÅ‚odu, co za tym idzie, efekt stosowania jest wiÄ™kszy. Przy aplikacji produktu należy zadbać o warunki, w których roÅ›lina może pobrać jak najwiÄ™kszÄ… ilość substancji, czyli w warunkach sÅ‚onecznej pogody i umiarkowanej temperatury.
Jakie dodatkowe korzyści daje stosowanie regulatora wzrostu?
NajważniejszÄ… korzyÅ›ciÄ… ze stosowania regulatorów wzrostu jest oczywiÅ›cie zabezpieczenie Å‚anu przed wyleganiem a docelowo przed porastaniem ziarna bo to jest gÅ‚ównym efektem wylegania, a co za tym idzie to: trudnoÅ›ci w zbiorze, mniejszy plon o dużo gorszych parametrach jakoÅ›ciowych obniżajÄ…cych cenÄ™. Przy stosowaniu produktu Windsar® 250 EC, przebudowana zostaje roÅ›lina. DoÅ›wiadczenia wykonywane z regulatorami tego typu pokazujÄ…, że przy wczesnym zastosowaniu otrzymuje siÄ™ dodatkowo wzmocnienie systemu korzeniowego oraz zwiÄ™kszenie masy korzeni co prowadzi do skuteczniejszego pobierania wody oraz substancji pokarmowych.
Zmniejszenie dÅ‚ugoÅ›ci źdźbÅ‚a, a także zwiÄ™kszenie przekroju, uÅ‚atwia transport wody do najważniejszej części roÅ›liny, czyli kÅ‚osa. Skutkuje to lepszym wykorzystaniem wody w caÅ‚ym procesie produkcyjnym. Zmiana budowy komórek roÅ›linnych prowadzi do mniejszych strat w wyniku transpiracji. DziÄ™ki powyższym zmianom roÅ›lina jest w stanie wyprodukować przy tej samej iloÅ›ci pobranej wody znacznie wyższy wolumen ziarna. Jest to wzmocnienie roÅ›liny i dodatkowe zabezpieczenie potencjaÅ‚u plonotwórczego na wypadek wystÄ…pienia niekorzystnych warunków wilgotnoÅ›ciowych. Pod wpÅ‚ywem dziaÅ‚ania produktu liÅ›cie przyjmujÄ… pozycjÄ™ heliotropowÄ…, czyli sÄ… bardziej wyniesione do sÅ‚oÅ„ca. DziÄ™ki temu zjawisku pobranie energii sÅ‚onecznej zachodzi w wiÄ™kszym stopniu. Poprawia to wydajność procesu fotosyntezy, co również przekÅ‚ada siÄ™ pozytywnie na produkcyjność Å‚anu.
Można Å›miaÅ‚o powiedzieć, że poÅ‚Ä…czenie funkcji regulatora wzrostu i biostymulacyjnej w produkcie Windsar® 250 EC sprawia, że stosowanie produktu jest uzasadnione korzystne i opÅ‚acalne, zarówno w czasie gdy ryzyko wylegania jest wysokie, jak również wtedy, gdy spada do niskiego poziomu.
